Πολύ πριν από την έλευση της πανδημίας η Ε.Ε. έχει θεσπίσει κανόνες για την καταπολέμηση των διασυνοριακών απειλών στο χώρο της υγείας. Κανόνες για την επιδημιολογική επιτήρηση, την παρακολούθηση, την έγκαιρη προειδοποίηση και την καταπολέμηση των απειλών συντάσσοντας παράλληλα σχέδια ετοιμότητας και αντίδρασης που σχετίζονται με τις δραστηριότητες αυτές, προκειμένου να συντονίζει και να συμπληρώνει τις εθνικές πολιτικές.
Σκοπός της Ε.Ε. είναι να στηρίξει τη συνεργασία και τον συντονισμό μεταξύ των χωρών-μελών, έτσι ώστε να βελτιωθούν η πρόληψη και ο έλεγχος εξάπλωσης σοβαρών επιδημιών κι άλλων νόσων.
Πρόσφατα στο οπλοστάσιο της σε ότι αφορά την πρόβλεψη και την εκτίμηση κινδύνου απειλών από τα κουνούπια η ΕΕ ενέταξε το πιλοτικό σύστημα EYWA- αποτέλεσμα της πρωτοβουλίας EYWA, που είναι πρόταση στο πλαίσιο του Βραβείου Horizon του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Καινοτομίας (EIC, European Innovation Council) με θέμα την «Έγκαιρη προειδοποίηση για επιδημίες», με έμφαση στον Ιό του Δυτικού Νείλου (ΙΔΝ).Το σύστημα υλοποιείται από κοινοπραξία – διεθνές consortium 15 επιμέρους φορέων από 5 χώρες της Ευρώπης που δημιούργησε και λειτουργεί το EYWA για την παροχή προβλέψεων υπό το συντονισμό του Αστεροσκοπείου Αθηνών και με core partners την Οικοανάπτυξη ΑΕ και το Πανεπιστήμιο Πατρών.
Είναι το πρώτο σύστημα, μετά την πανδημία της Covid 19, που εντάσσεται στο γενικότερο σχεδιασμό ετοιμότητας και αντίδρασης για την επιδημιολογική επιτήρηση, την παρακολούθηση, την έγκαιρη προειδοποίηση και την καταπολέμηση των σοβαρών διασυνοριακών απειλών κατά της υγείας.
Το κουνούπι άλλωστε, το πιο θανατηφόρο ζώο της γης, που ευθύνεται για δισεκατομμύρια θανάτους στην Ιστορία του Ανθρώπινου είδους παραμένει σήμερα (απ όλα τα άλλα έντομα- διαβιβαστές που προκαλούν λοιμώξεις αλλά κι από όλες τις άλλες νόσους που διαπερνούν τα σύνορα, πλην της Covid) στις προτεραιότητες των σχεδιασμών ετοιμότητας και αντίδρασης σε όλες τις ευρωπαϊκές και δυτικές χώρες.
Αυτό διαπιστώθηκε και το πρόσφατο συνέδριο της SOVE που πραγματοποιήθηκε στην Σόφια της Βουλγαρίας, όπου η ενίσχυση των συστημάτων ελέγχου, επιτήρησης, παρακολούθησης και καταπολέμησης αναδείχθηκαν και ως τα σημαντικότερα αντικείμενα των εργασιών που παρουσιάστηκαν.
Μάλιστα σε σύγκριση με το παρελθόν και τα προηγούμενα συνέδρια όπως παρατήρησε ο πρόεδρος της Οικοανάπτυξης- πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ελέγχου Κουνουπιών (EMCA) Σπύρος Μουρελάτος «ο αριθμός των εργασιών για τα έργα παρακολούθησης-ελέγχου-καταπολέμησης των κουνουπιών, των τοπικών επιδημιών και των διασυνοριακών απειλών παρουσιάστηκε αυξημένος σε ποσοστό μεγαλύτερο του 20%».
Τα προγράμματα ελέγχου κουνουπιών σε περιοχές της Ελλάδας
Στο συνέδριο SOVE της Σόφιας η Οικοανάπτυξη παρουσίασε πολλές από τις καινοτομίες της στα προγράμματα καταπολέμησης κουνουπιών καθώς και το «Σύστημα βραχυπρόθεσμης πρόβλεψης για την αφθονία των προνυμφών και των ενήλικων κουνουπιών και τον επιδημιολογικό κίνδυνο σε προγράμματα ελέγχου κουνουπιών ευρείας περιοχής».(Ν. Πέρρος, Σ. Γκεβέρ, Σ. Καλαϊτζοπούλου, Χ. Τσένη, Μ. Ιατρού, Ι. Πεγιάδης, Σ. Μουρελάτος)
Όπως ανέφερε στο συνέδριο ο διευθυντής Νοτίου Ελλάδος της «Οικοανάπτυξης» Ν Πέρρος «από το 2018, πολλά περιφερειακά προγράμματα καταπολέμησης κουνουπιών ευρείας κλίμακας στην Ελλάδα έχουν ενσωματωμένη ως προϋπόθεση τη συλλογή δεδομένων πεδίου και την επιδημιολογική ευαισθητοποίηση, αντικατοπτρίζοντας έτσι την ωριμότητα τέτοιων μεθοδολογιών ως αποτέλεσμα σχετικής επιστημονικής έρευνας και ωρίμανσης των επαγγελματικών φορέων.
Η πιο σημαντική πρόκληση σε τέτοια προγράμματα παραμένει η ανάπτυξη, η δοκιμή, η βελτιστοποίηση και η λειτουργική καθιέρωση της βέλτιστης ροής εργασιών σύμφωνα με τη βασική ανάγκη όλων των προγραμμάτων καταπολέμησης κουνουπιών : αυτή ενός καλύτερου DSS (Σύστημα Υποστήριξης Αποφάσεων) ανέφερε ο κ Πέρρος.
Στην ανακοίνωση παρουσιάστηκαν εν συντομία τα έξι σημαντικά ψηφιακά επιχειρησιακά εργαλεία της «Οικοανάπτυξης» που άρχισαν να εφαρμόζονται σταδιακά ήδη από το 2015 και μετά:
● eBite, μια διαδικτυακή πλατφόρμα για την καταγραφή, παρακολούθηση, οπτικοποίηση και ανάλυση σε πραγματικό χρόνο των ενεργειών που εκτελούνται και των δεδομένων που συλλέγονται στο πεδίο
● eFACTORY, μια αυτοματοποιημένη διαδικασία για έλεγχο σφαλμάτων σε πραγματικό χρόνο και προεπεξεργασία (μέσω μιας σειράς μηχανικής δεδομένων) περισσότερων από τις 300 μεταβλητές που προέρχονται από πολλαπλές πηγές (δεδομένα πεδίου, τηλεπισκόπηση, επιδημιολογικές αναφορές κ.λπ.)
● BoL, ένα προγνωστικό μοντέλο για την πρόβλεψη των προνυμφών κουνουπιών για την παρουσία-απουσία σε δεκάδες χιλιάδες χαρτογραφημένες εν δυνάμει εστίες αναπαραγωγής κουνουπιών (λειτουργεί στην περιοχή της Κεντρικής Μακεδονίας από τον Μάιο του 2022 και στην Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας από τον Σεπτέμβριο του 2022)
● BAd, ένα προγνωστικό μοντέλο για την αφθονία των κουνουπιών σε επίπεδο οικισμού που παρέχει πενθήμερες προβλέψεις αφθονίας για το Culex spp. , Aedes και Anopheles (λειτουργεί σε 2415 χωριά των περιφερειών Κεντρικής Μακεδονίας, Δυτικής Ελλάδας, Θεσσαλίας και Κρήτης, από το καλοκαίρι του 2020).
● BAR, ένα εβδομαδιαίο μοντέλο προγνωστικού κινδύνου για τη μετάδοση του WNV (Ιός του Δυτικού Νείλου) σε επίπεδο οικισμού (λειτουργεί στην Κεντρική Μακεδονία από το 2020 για 1.000 χωριά)
● Mosquito Vision, η ανοιχτή εφαρμογή για κινητά που βασίζεται στις προβλέψεις του BAd , η οποία παρέχει καθημερινή πρόγνωση για την όχληση τις βραδινές και νυχτερινές ώρες σε επίπεδο οικισμού στις προαναφερθείσες τέσσερις περιοχές.
Τα παραπάνω ψηφιακά επιχειρησιακά εργαλεία χρηματοδοτούνται εν μέρει από το ΕΜΠΡΟΣ, το ΡΙΣ… Βασίζονται σε μοντέλα, αλγόριθμους και διαδικασίες που αναπτύχθηκαν από την κοινοπραξία EYWA (EarlY WArning System for Mosquito-borne Diseases), στην οποία απονεμήθηκε το βραβείο Horizon του EIC (Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Καινοτομίας) για τον πρώιμο πόλεμο για επιδημίες στις 17 Ιανουαρίου 2022.
Mosguito Vision, εφαρμογή που προβλέπει την όχληση από κουνούπια (…κι όχι μόνο)
Μιλώντας στο συνέδριο κι αναλύοντας τις καινοτομίες που εφαρμόζονται στον τρόπο λειτουργίας του Mosquito Vision, την διαδραστική εφαρμογή για την πρόβλεψη της όχλησης των πολιτών από κουνούπια (S. Gewehr, Μ. Ιατρού, Σ. Καλαϊτζοπούλου, Ξ. Τσένη, Ι. Πεγιάδης, Σ. Κάρτσιος, Μ.Κ.Καρυπίδου, Ε. Κατράγκου, Σ. Μουρελάτος) η Διευθύντρια Έρευνας & Ανάπτυξης Sandra Gewehr επισήμανε ότι:
– Η εφαρμογή Mosquito Vision εφαρμόστηκε για πρώτη φορά το 2020 και αποσκοπεί στην την ενημέρωση των πολιτών σχετικά με την όχληση από τα κουνούπια. Βασίζεται σε μεγάλες χρονοσειρές δεδομένων πεδίου από τα δίκτυα παρακολούθησης που βρίσκονται σε λειτουργία από το 2010 και μετά από την «Οικοανάπτυξη». Παρέχει την δυνατότητα για πενθήμερες πρόβλεψεις για την όχληση τις βραδινές ώρες, που παράγονται κυρίως από το Aedes caspius και κατά τη διάρκεια της νύχτας, που προκαλούνται κυρίως από το Culex pipiens, και τα στοιχεία δημοσιεύονται καθημερινά για 2.415 οικισμούς σε τέσσερις περιοχές της Ελλάδας. (Κ. Μακεδονία, Θεσσαλία, Δ. Ελλάδα, Κρήτη)
Η ανάπτυξη νέων προσεγγίσεων όπως επισήμανε η κα Gewehr περιλαμβάνει:
– Ενίσχυση του υφιστάμενου δικτύου μετεωρολογικών σταθμών με 10 ιδιόκτητους σταθμούς σε ανεπαρκώς καλυμμένες περιοχές της Κ. Μακεδονίας για τη βελτιστοποίηση των βραχυπρόθεσμων μετεωρολογικών προγνώσεων
– Εγκατάσταση δικτύου 76 παγίδων GAT και Ovitrap σε καμβά 1 km 2 σε όλο το πολεοδομικό συγκρότημα της Θεσσαλονίκης
– Ανάπτυξη προγνωστικού μοντέλου για την όχληση κατά τη διάρκεια της ημέρας που παράγεται από τον Aedes albopictus (κουνούπι τίγρης)
– Ενσωμάτωση διαδραστικών λειτουργιών επιστήμης των πολιτών για τηναξιολόγηση των προβλέψεων όχλησης και των πληροφοριών σχετικά με νέους ή κρυπτικούς τόπους αναπαραγωγής
«Επιδίωξη του έργου αυτού είναι η αύξηση της ενεργού συμμετοχής των Ελλήνων πολιτών στην προβληματική των κουνουπιών που αποτελούν όχι μόνο όχλησης αλλά και αυξανόμενο κίνδυνο για τη δημόσια υγεία» σημείωσε η κα Gewehr.
Σχετικά με την χρηματοδότηση: Η διευθύντρια έρευνας και ανάπτυξης διευκρίνισε ότι τo Mosquito Vision αποτελεί συστατικό στοιχείο του συστήματος EYWA, το οποίο έχει βραβευτεί με το 1o βραβείο EIC Horizon του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Καινοτομίας. Η έρευνα για την περαιτέρω ανάπτυξη της εφαρμογής χρηματοδοτείται στο πλαίσιο της πρόσκλησης ελληνικών στρατηγικών έρευνας και καινοτομίας για έξυπνη εξειδίκευση (RIS 3).