Πριν από πέντε χρόνια η αξία των (ψηφιακών) δεδομένων στην Ευρωπαϊκή Ένωση υπολογιζόταν στο 2,4% του ΑΕΠ της. Ήτοι 301 δις ευρώ. Σε δύο χρόνια, το 2025, το ποσοστό αυτό αναμένεται να διπλασιαστεί και να αντιστοιχεί στο 5,8 του ΑΕΠ ενώ η αξία τους να τριπλασιαστεί σχεδόν και να ανέλθει στα 829 δις ευρώ.
Σε αυτόν τον μεγάλο πλούτο που παράγεται και αυξάνεται καθημερινά σε όλο τον κόσμο, στην τεράστια και διαρκώς επιταχυνόμενη και εξελισσόμενη σημασία των δεδομένων, την οικονομική, επιστημονική και επιχειρηματική τους αξία αλλά και την ανάγκη δημιουργίας κανόνων για τον διαμοιρασμό και την διαχείριση της χρήσης τους τόσο στο δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα καθώς και στον διαχωρισμό των προσωπικών δεδομένων και αυτών της κοινής χρήσης εστίασε το 3ο ανοιχτό διαδικτυακό webinar που οργάνωσε η Οικοανάπτυξη AE στο πλαίσιο των διαδικτυακών σεμιναρίων που διοργανώνει την τελευταία διετία.
Δέκα διακεκριμένοι ομιλητές, για πρώτη φορά ίσως τόσο συντονισμένα και αναλυτικά, παρουσίασαν την οικονομική και κοινωνική αξία των δεδομένων στην δημόσια υγεία, την γεωργία και την διαχείριση τους στο δημόσιο τομέα, τις πολιτικές διαχείρισης, την αξιοποίηση δεδομένων σε περιβαλλοντικά έργα μεγάλης κλίμακας, την κοινή χρήση πολιτικών δεδομένων όπως είναι τα εντομολογικά και επιδημιολογικά δεδομένα, ανέλυσαν το υπάρχον νομοθετικό πλαίσιο και προχώρησαν σε προτάσεις για την επίλυση των προβλημάτων.
1. Σπύρος Μουρελάτος, Οικοανάπτυξη ΑΕ
«Τα δεδομένα μπορούν να αντιγραφούν, να μοιραστούν απεριόριστα με σχεδόν μηδενικό κόστος. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν ταυτόχρονα για πολλούς σκοπούς. Δεν εξαντλούνται και παράγουν περισσότερα φυσικά από τον εαυτό τους. Όταν χρησιμοποιούνται δεν υπάρχει άλλο περιουσιακό στοιχείο με αυτά τα χαρακτηριστικά. Η αξία τους είναι άγνωστη μέχρι να χρησιμοποιηθούν για ένα συγκεκριμένο σκοπό και βέβαια τα δεδομένα είναι ένας πόρος υποδομής που μπορεί να χρησιμοποιηθεί από απεριόριστο αριθμό χρηστών για απεριόριστους σκοπούς σε απεριόριστα πλαίσια και απεριόριστες φορές ανέφερε στην εισαγωγική του ομιλία ο διευθύνων σύμβουλος της «Οικοανάπτυξης» και συντονιστής του Webinar με θέμα «Διαμοιρασμός και αξιοποίηση γεωχωρικών δεδομένων» δρ Σπύρος Μουρελάτος θέτοντας το αρχικό πλαίσιο της συζήτησης.
2. Χάρης Κοντοές, Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών
Στο μεγάλο όγκο των δεδομένων που συλλέγει και διαμοιράζει το βραβευμένο, από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Καινοτομίας , πρόγραμμα EYWA αναφέρθηκε ο δρ Xάρης Κοντοές, Διευθυντής Ερευνών ΙΑΑΔΕΤ/ Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών. Το δίκτυο EYWA που έχει αναπτυχθεί σε πέντε ευρωπαϊκές χώρες, μια ασιατική και δύο αφρικανικές κι αποσκοπεί – βάσει των δεδομένων που ενσωματώνει εβδομαδιαία- στην συνεχή εκτίμηση του επιδημιολογικού κινδύνου από ασθένειες που μεταδίδονται από τα κουνούπια. Το σύστημα συγκεντρώνει με συστηματοποιημένο τρόπο και αναλύει δορυφορικά και επίγεια δεδομένα, κοινωνικό-οικονομικά δεδομένα, δεδομένα από μετεωρολογικούς σταθμούς και ακραία φαινόμενα (κλιματικά), από κουνούπια, συστήματα υγείας κ.α.(extreme data).
Εξήντα χιλιάδες δορυφορικά δεδομένα που διανέμονται στην συνέχεια σ όλο τον κόσμο συλλέγει καθημερινά το EYWA αριθμός που προσεγγίζει τα 60 εκατομμύρια το χρόνο. Εικοσιπέντε petabytes μπαίνουν καθημερινά στο σύστημα EYWA από 10 δορυφόρους που συλλέγουν εικόνες από τις ευρωπαϊκές χώρες, τα βαλκάνια, την Β. Αφρική και τις χώρες της Μαύρης Θάλασσας.
Μπορείτε να παρακολουθήσετε ολόκληρη την παρουσίαση του κυρίου Κοντοέ εδώ.
3. Διονύσης Καλύβας, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο, Αθήνα
Ο καθηγητής Αξιολόγησης Γαιών, GIS και Χωρικής Ανάλυσης του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών του ΕΚΠΑ Διονύσης Καλύβας, μιλώντας για την σημασία της γεωχωρικής ανάλυσης- GIS στον πρωτογενή τομέα, ανέφερε μεταξύ άλλων ότι τα μοντέλα GIS- τηλεπισκόπησης επιτρέπουν σήμερα, ακόμη και παρακολουθήσεις σε μικρά και πειραματικά plots (3 m2) διακρίνοντας τις όποιες διαφορές, ποικιλίες, ζιζάνια , προσφέρουν τρισδιάστατες απεικονίσεις περιοχών πχ αμπελουργικών, χάρτες παρεμβολής που δίνουν την δυνατότητα πρόβλεψη κατανομής μιας ιδιότητας σε όλη την γεωργική περιοχή μελέτης (πχ βαθμούς baume μούστου) όπως συμβαίνει στην αμπελουργική ζώνη της Νεμέας.
«Παρά το γεγονός ότι έχουμε κάνει βήματα, το πρόβλημα της διαθεσιμότητας των δεδομένων φυσικών πόρων στην Ελλάδα εξακολουθεί να είναι μεγάλο» επισήμανε ο κ Καλύβας, «καθώς δεν είναι διαθέσιμα, δεν είναι οργανωμένα σε μεγάλες ψηφιακές εθνικές βάσεις για να παρέχονται στις ερευνητές προκειμένου να προχωρήσουν σε μελέτες και έρευνες φυσικών πόρων»
Μπορείτε να παρακολουθήσετε ολόκληρη την παρουσίαση του κυρίου Καλύβα εδώ.
4. Κώστας Καραντινινής, Πανεπιστήμιο Γεωχωρικών Δεδομένων, Σουηδία
Μιλώντας με θέμα την Διακυβέρνηση των Γεωχωρικών Δεδομένων ο καθηγητής του Σουηδικού Πανεπιστημίου Γεωπονικών Επιστημών κος Κώστας Καραντινινής έθεσε το ερώτημα ποιος θα πρέπει να έχει την ιδιοκτησία- διαχείριση των δεδομένων αφού ομολογουμένως έχουν μεγάλη αξία κι αποτελούν ιδιωτικό και κοινωνικό αγαθό. Ο κος Καραντινινής αναφέρθηκε στα δεδομένα που συλλέγονται από μηχανές ιδιωτών στο γεωργικό τομέα, παράγοντας έτσι μια προστιθέμενη αξία του προϊόντος.
Ο καθηγητής από την Σουηδία- με αφορμή την δημοσιοποίηση της έκθεση της Συμβουλευτικής Επιτροπής για το περιβάλλον στην ΕΕ που συνιστά μείωση κατά 90%-95% των ρύπων σε όλη την ΕΕ τα επόμενα χρόνια-, έθεσε ένα νέο παράγοντα που διευρύνει την σημασία των ψηφιακών δεδομένων. «Αυτή η μείωση- είπε- αφορά κατά ένα μεγάλο μέρος τον αγροτικό τομέα που ως γνωστόν συνεισφέρει στο 30% των ρύπων. Πως μπορεί να γίνει αυτή η μείωση χωρίς τα δεδομένα?»
Συμπερασματικά ο κ. Καραντινινής ανέφερε ότι η βιβλιογραφία, η έρευνα, οι συστάσεις πολιτικής στην αγροτική οικονομία τείνουν στο να προτείνουν την δημιουργία συμβολαιακών και συλλογικών δράσεων από φορείς και να αλλάξει το νομικό καθεστώς έτσι ώστε η ιδιοκτησία των δεδομένων να ανήκει σ αυτούς που την παράγουν. Αυτό θα μπορούσε να γίνει με την μορφή συνεταιρισμού που έχει πέραση κι εφαρμογή στην ΕΕ, μια ευέλικτη μορφή που πρέπει να την υπολογίζουμε» τόνισε ο καθηγητής.
Μπορείτε να παρακολουθήσετε ολόκληρη την παρουσίαση του κυρίου Καραντινινή εδώ.
5. Ερμιόνη Γιαλύτη, γεωλόγος MSc- ειδική σύμβουλος Περιφερειάρχη Κρήτης
Η Κρήτη πάντως δείχνει το δρόμο για τα γεωχωρικά δεδομένα καθώς έχει δημιουργήσει ήδη μία πλατφόρμα με στόχο τον διαμοιρασμό τους σε φορείς και σε πολίτες. Η ειδική σύμβουλος του Περιφερειάρχη- γεωλόγος MSc Ερμιόνη Γιαλύτη, παρουσιάζοντας την Υποδομή Γεωχωρικών Δεδομένων- GIS CRETE που έχει αναπτυχθεί στην Περιφέρεια Κρήτης, σημείωσε πως αυτή αξιοποιεί τα διαθέσιμα δορυφορικά δεδομένα και τις βασικές αρχές ηλεκτρονικής διακυβέρνησης. Η καινοτομία του GIS CRETE κάνει σύζευξη των ανοιχτών δορυφορικών δεδομένων του ευρωπαϊκού συστήματος παρατήρησης της Γης COPERNICUS με τα ψηφιοποιημένα πρωτογενή δεδομένα που παράγουν καθημερινά οι υπηρεσίες της Περιφέρειας Κρήτης. Η υποδομή καλύπτει όλη την επιφάνεια του νησιού με περισσότερα από 1400 επίπεδα πληροφορίας για λειτουργικότητα με όλους τους φορείς του δημοσίου εκπαιδευτικά ιδρύματα, υπουργεία, αυτοδιοίκηση με άμεση ενημέρωση και επικαιροποίηση των δικτύων που μειώνει το λειτουργικό κόστος.
«Αν και το GIS CRETE δεν ήταν σχεδιασμένο γι’ αυτό οι απανωτές έκτακτες καταστάσεις στην Ελλάδα και στον κόσμο κατέστησαν σύντομα το σύστημα τηλεπισκόπησης της Κρήτης χρήσιμο και για την Πολιτική Προστασία» ανέφερε η κα Γιαλύτη και ιδιαίτερα για σχεδιασμούς σε περιπτώσεις σεισμού, αντιπυρικής προστασίας ,κατάσταση επικίνδυνων δρόμων κι άλλες απειλές αλλά και για την αποτίμηση καμένων ή πλημμυρισμένων εκτάσεων με καταχωρήσεις ακόμα και σε είδος γης.
Μπορείτε να παρακολουθήσετε ολόκληρη την παρουσίαση της κυρίας Γιαλύτη εδώ.
6. δρ Ξανθή Τσένη, υπεύθυνη GIS, Οικοανάπτυξη ΑΕ (“Πλατφόρμα “RIS3- Mosquito Vision” της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας»)
Η υπεύθυνη του τμήματος GIS της Οικοανάπτυξης κ Ξανθή Τσένη παρουσίασε τον σχεδιασμό για την υλοποίηση ανάλογης πλατφόρμας που υλοποιείται σε συνεργασία με το ΑΠΘ (Τομέας Μετεωρολογίας- Κλιματολογίας, Τμήμα Γεωλογίας, ΑΠΘ) για τις ανάγκες της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος RIS-3- Mosquito Vision. H πλατφόρμα του RIS3 εστιάζει στην τηλεπισκόπηση, την παρακολούθηση υδάτων, την εφαρμογή Mosquito Vision, τις χρήσεις γης, τους αυτόματους μετεωρολογικούς σταθμούς και τα εντομολογικά δεδομένα προνυμφών και ακμαίων κουνουπιών. Δίνεται στο χρήστη πρόσβαση σε επίπεδα εικόνων από τον landsat explorer, με βασικό στόχο την οπτικοποίηση και παρακολούθηση των φασματικών δεικτών σε διάφορα αντικείμενα όπως της γεωργίας, της βλάστησης και του νερού των τελευταίων 40 χρόνων, με χρονικό βήμα 15 ημερών και ανάλυσης 10 στρεμμάτων.
Μπορείτε να παρακολουθήσετε ολόκληρη την παρουσίαση της κυρίας Τσένη εδώ.
ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ στο 3ο webinar Oικοανάπτυξης: «Διαμοιρασμός και η αξιοποίηση των γεωχωρικών δεδομένων»
1. Παναγιώτης Χατζηνικολάου, Διευθύνων Σύμβουλος ΕΛΓΟ-Δήμητρα
Μιλώντας για την πολιτική διαχείρισης δεδομένων στον ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ ο διευθύνων σύμβουλός του Παναγιώτης Χατζηνικολάου επισήμανε ότι δημιουργήθηκαν στο παρελθόν πολλές βάσεις δεδομένων οι οποίες επιχορηγήθηκαν μέσω κυρίως ερευνητικών ευρωπαϊκών προγραμμάτων . Υπάρχουν εθνικές βάσεις και στην ΕΕ οι εθνικές βάσεις κρατιούνται ζωντανές. Είναι αυτές που κατά κύριο λόγο χρηματοδοτούνται καθ’ υποχρέωση με οδηγίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Στην Ελλάδα συντηρούνται βάσεις, αλλά οι βάσεις αυτές έχουν προβλήματα πάρα πολλά και αν δεν έχει μεριμνηθεί ή ο τρόπος με τον οποίον η βιωσιμότητά τους θα εξασφαλίζεται, θα φθίνουν δυστυχώς. Το ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ υποστηρίζει σήμερα αρκετές βάσεις δεδομένων. Ο κ Χατζηνικολάου έκανε ιδιαίτερη μνεία στην Ελληνική Τράπεζα Διατήρησης γενετικού υλικού που διαθέτει 15.000 δείγματα εγχώριων παραδοσιακών ποικιλιών και αυτοφυών ειδών συγγενών με τα καλλιεργούμενα, τα οποία συλλέχθηκαν κατά τη διάρκεια εξερευνητικών αποστολών.
Δείτε την τοποθέτηση του κυρίου Χατζηνικολάου εδώ.
2. Κώστας Κράββας, Παραγωγός, MSc in Business Administration
Από την πλευρά του ο παραγωγός ρυζιού- επιχειρηματίας (1300 στρέμματα/έτος) Κώστας Κράββας ανέφερε ότι τα τελευταία 8 χρόνια συλλέγει ψηφιακά δεδομένα από όλα τα μηχανήματα που χρησιμοποιεί στην παραγωγή του(τρακτέρ, παρελκόμενα, θεριζοαλωνιστική μηχανή) διαθέτοντας πλέον έναν τεράστιο αριθμό logs. Ωστόσο όπως διευκρίνισε είναι ένας πλούτος, άλλα είναι περίπου όπως ήταν ο πυρετός του χρυσού το 1830 στην Καλιφόρνια. Έχω μεν χρυσό που τον βρήκα ή τον παρήγαγα, αλλά είναι ακατέργαστος και για μένα είναι σχετικά άχρηστος. Το μόνο που μπορώ να κάνω είναι να έρθει κάποιος χονδρέμπορος να του το δώσω…χονδρική με κάποιο τίμημα ή όχι και από εκεί και μετά να δημιουργηθεί η αξία του. Για μένα προς το παρόν είναι χωρίς αξία…»
Δείτε την τοποθέτηση του κυρίου Κράββα εδώ.
3. Ηλιάνα Κωστή, νομικός συνεργάτης της νομικής εταιρείας «Rhetor», αναπληρωματικό μέλος του Δ.Σ. της ΕΑΒΙ
Την ταχύτατη κατοχύρωση της καινοτομίας (είτε αφορά πατέντα είτε πνευματικά δικαιώματα) που άπτεται άμεσα των ψηφιακών δεδομένων που παράγουν ιδιωτικές εταιρείες συνέστησε κατά την διάρκεια του webinar η νομικός εμπειρογνώμονας Ηλιάνα Κωστή μιλώντας εκ μέρους της νομικής εταιρίας «Ρήτωρ» που συνέβαλε και στην κατοχύρωση της πατέντας ebite της Οικοανάπτυξης. Η ηλεκτρονική πλατφόρμα ebite συγχωνεύει 15000000 δεδομένα πεδίου, με ανοικτά δεδομένα διακομιστή, για την παραγωγή μοντέλων σχετικά με τις προνύμφες, τα ακμαία κουνούπια και τον επιδημιολογικό κίνδυνο του ΙΔΝ σε τέσσερις από τις 13 περιφέρειες της Ελλάδας.
Δείτε την τοποθέτηση της κυρίας Κωστή εδώ.
4. Θωμάς Τζαβελάκης, εκπρόσωπος Deloitte- διεθνής εταιρεία συμβούλων
Τέλος εκπροσωπώντας την γνωστή εταιρεία Deloitte κι απαντώντας σε σχετικό ερώτημα που τέθηκε σχετικά με την η αξία της καταχώρισης ESG δεδομένων- Environmental Social Governance δεδομένα, ο κος Θωμας Τζαβελάκης τόνισε «ότι τα μεγέθη είναι τεράστια. Για παράδειγμα 500 εκατομμύρια tweets αποστέλλονται ημερησίως, 294 δισεκατομμύρια emails ανταλλάσσονται μεταξύ πολιτών και εταιρειών, 4 petabytes δεδομένων δημιουργούνται στα social media όπως είναι το Facebook, 4 terrabyte δεδομένων δημιουργούνται πλέον από κάθε διασυνδεδεμένο όχημα, 65 δισεκατομμύρια μηνύματα ανταλλάσσονται και αποστέλλονται μέσω εφαρμογών όπως είναι το WhatsApp και (καταγράφονται) 5 δισεκατομμύρια αναζητήσεις σε μηχανές αναζήτησης. Η αξία δεν προσδιορίζεται πάντα παρά μόνο όταν έρθει η ώρα…
Δείτε την τοποθέτηση του κυρίου Τζαβελάκη εδώ.
Αντί επιλόγου
Συνοψίζοντας τα ζητήματα που παραμένουν εκκρεμή γύρω από τα θέματα διαμοιρασμού, αξιοποίησης, χρηστής διαχείρισης, ανταλλαγής μεταξύ ιδιωτικών εταιρειών και δημοσίου ο συντονιστής του 3ου webinar και διευθύνων σύμβουλος της «Οικοανάπτυξης» Σπύρος Μουρελάτος υπογράμμισε ότι:
- Τα δεδομένα είναι η πρώτη ύλη για αποφάσεις, προϊόντα, υπηρεσίες, πολιτικές. Και αυτά δεν προκύπτουν μόνο μέσω της εξόρυξης τους αλλά και από την πρωτογενή παραγωγή τους, η οποία προηγείται και είναι σημαντικότατη και βέβαια πολύ δαπανηρή,
- Τα δεδομένα δίνουν την δυνατότητα για επαλήθευση της ακρίβειας/χρησιμότητας εν τέλει των όποιων μοντέλων/προϊόντων προκύπτουν από αυτά,
- Μπορεί να είναι ευαίσθητα όχι μόνο σε επίπεδο ιδιωτικότητας και οικονομικού ανταγωνισμού αλλά και δημοσιοποίησης στο ευρύ κοινό, ιδιαίτερα σε θέματα δημόσιας υγείας.
- Προϋποθέτουν γνώση του αντικειμένου για την κατανόηση της σημασίας τους σε σχέση με την πληροφορία που εμπεριέχουν και τη γνώση που μπορούμε να αποκομίσουμε.
- Υπάρχει διακινδύνευση στην περίπτωση της κατάχρησης των δεδομένων, όπως υπάρχει και ευθύνη στη περίπτωση της μη χρήσης τους.
- Η σχέση μεταξύ των τεσσάρων βασικών συντελεστών του κεντρικού πυρήνα της αξιοποίησης των δεδομένων (γνώση, δεδομένα, επεξεργασία, χρήση) πρέπει να είναι ισόρροπη, διαφανής και δίκαιη.
- Οι κοινωνιολογικές παράμετροι των βασικών πρωταγωνιστών του κεντρικού πυρήνα αξιοποίησης των δεδομένων μπορούν να διευκολύνουν ή να δυσκολεύσουν τη βέλτιστη χρήση των δεδομένων (επιστημονική μονομέρεια, ιδιοκτησιακό άγχος, τεχνολογική υπεραισιοδοξία, κανονιστική μανία).
Πρέπει να αναγνωρίζεται η αξία που δημιουργούν αυτοί που παράγουν και γνωρίζουν για τα δεδομένα και επίσης πρέπει να μάθουμε να μοιραζόμαστε τα δεδομένα και να φτιάξουμε τους θεσμούς και την αντίστοιχη κουλτούρα για αυτές τις καινούργιες πρακτικές.